Dự án Phụ nữ kể chuyện

“Phụ nữ dân tộc thiểu số là những thành viên quan trọng nhất trong cộng đồng để gìn giữ và lưu truyền các giá trị văn hóa, cũng như bảo vệ các giá trị đó.” Ông Hoàng Vũ Nguyên – CSDM

Trung tâm vì sự phát triển bên vững miền núi (CSDM), phối hợp với ODV, đã làm việc với phụ nữ dân tộc Thái và dân tộc Thổ ở Yên Bái và Nghệ  An để lưu giữ những câu chuyện của họ. Trong năm 2021 -2022, 12 chị em phụ nữ ở mỗi tỉnh đã được đào tạo thực hành về quay phim và chụp ảnh trên điện thoại thông minh, và lập bản đồ trên ứng dụng MAPEO để chia sẻ những câu chuyện về cuộc sống, văn hóa và bản sắc dân tộc của mình. Các sản phẩm của chị em trong dự án có thể xem tại đây: 

1. Sách ảnh: Tập 1 – Phụ nữ Thổ ở Nghệ An kể chuyện ; Tập 2 – Phụ nữ Thái ở Yên Bái kể chuyện; Tập 3 – Phụ nữ Khơ Mú ở Sơn La kể chuyện; Tập 4 – Phụ nữ Dao Tiền ở Hoà Bình kể chuyện. 
2. Videos: Lễ hội Xên Đông ở Hạnh Sơn; Thu thập cổ vật ở Nghĩa Đàn; Triển lãm dự án ở Hạnh Sơn; Cảm nhận của chị em phụ nữ tham gia dự án ở Nghĩa Đàn; Tục cúng ma nhà của dân tộc Khơ Mú; Lễ Tra hạt của dân tộc Khơ Mú; Lễ Lập tĩnh – Lễ đặt tên của người Dao Tiền. 
3. Sách tài liệu hóa về thu thập tri thức bản địa. 

Kể chuyện về kiến ​​thức truyền thống từ góc nhìn của phụ nữ dân tộc thiểu số không chỉ giúp nâng cao nhận thức về vai trò của người phụ nữ trong cộng đồng của họ, mà còn góp phần thúc đẩy thay đổi trong các diễn ngôn chính thống về phụ nữ dân tộc thiểu số. Ngoài ra, các kỹ năng và hiểu biết thực tế về dữ liệu giúp cho phụ nữ dân tộc thiểu số có thể sử dụng dữ liệu và thông tin để thực hiện các mục tiêu của mình.

“Nhờ có dự án tôi có thể tự tin sử dụng điện thoại thông minh để chụp ảnh và quay phim thật đẹp và tạo nên câu chuyện xung quanh cuộc sống và sở thích của mình, điều mà tôi chưa từng nghĩ đến trước đây. Những việc này vô cùng có ý nghĩa với tôi.” – Chị Hà Thị Đoàn – Yên Bái.

Lớp tập huấn sử dụng điện thoại di động để kể chuyện bằng hình ảnh cho phụ nữ Thái ở tỉnh Yên Bái. Ảnh do ODV chụp.

Dự án “Phụ nữ kể chuyện” này là cơ hội đầu tiên để những người phụ nữ năng động tham gia và khẳng định bản sắc dân tộc của mình. Các sản phẩm, ở các định dạng khác nhau, được công bố trên nền tảng Phát triển Mở bằng tiếng Anh và tiếng Việt. Các tác phẩm được giữ nguyên theo lời của người kể chuyện và chỉ được chỉnh sửa cho phù hợp ở bản tiếng Anh.

Phụ nữ ở Nghệ An đang tập quay video với một nghệ nhân trong làng. Ảnh do ODV chụp.

“Tất cả chúng tôi đều cảm thấy ngạc nhiên khi nhìn vào những câu chuyện mà chúng tôi đã tạo ra và quá trình làm nên chúng. [Những câu chuyện nói về] những điều bình dị của cuộc sống nhưng [nó] thực ra rất quan trọng và vô giá, thể hiện đặc điểm dân tộc của chúng tôi. Tôi rất tự hào về các tác phẩm ấy. “ Bà Lê Thị Thiết – tỉnh Nghệ An.

Chị Đinh Thị Tôm tự hào giới thiệu câu chuyện “Truyền dạy hát Thái” tại triển lãm cộng đồng ở tỉnh Yên Bái. Ảnh do CSDM chụp.

Hy vọng rằng những câu chuyện mà những người tham gia chia sẻ sẽ không chỉ góp phần thúc đẩy bình đẳng giới và trao quyền cho họ trở thành những nhà lãnh đạo tích cực trong cộng đồng của mình, mà còn truyền cảm hứng cho phụ nữ dân tộc thiểu số trên khắp Việt Nam tự tin chia sẻ câu chuyện của chính họ.

Chị Trương Thị Mậu giới thiệu cho dân làng về Nhà sàn cổ của người Thổ tại triển lãm cộng đồng ở Nghệ An. Ảnh do bác Hữu Chi chụp.